Mazurkiewicz Stefan (1888–1945), matematyk, profesor i prorektor Uniwersytetu Warszawskiego. Ur. 25 IX w Warszawie, był synem Jana, adwokata, i Michaliny z Piotrowskich, bratem Władysława, dyplomaty (zob.). W l. 1897–1906 uczęszczał w Warszawie do gimnazjum. W r. 1906 zdał maturę w IV Gimnazjum w Krakowie. T. r. rozpoczął studia matematyczne na Wydziale Filozoficznym UJ. Słuchał tu przez dwa semestry wykładów matematyki S. Zaremby i K. Żorawskiego. M. kontynuował studia matematyczne w Monachium (5 semestrów), Getyndze (4 semestry) i Lwowie (1 semestr). W r. 1912 otrzymał dyplom ukończenia «studium ubezpieczeniowego» w Getyndze. Dn. 22 II 1913 uzyskał stopień doktora filozofii na Uniw. Lwow. za pracę Przyczynki do teorii mnogości, w której rozwiązał zagadnienie postawione przez W. Sierpińskiego. M. był już wówczas autorem kilku prac z dziedziny topologii i teorii funkcji rzeczywistych. W r. 1915 został powołany na stanowisko wykładającego matematykę na Uniw. Warsz. Prócz tego od drugiego półr. 1917 wykładał przez pewien czas matematykę w Wyższej Szkole Handlowej oraz sporadycznie w Wolnej Wszechnicy Polskiej (Tow. Kursów Naukowych). Od 17 VI 1917 był członkiem Warszawskiego Tow. Naukowego. Od t. r. redagował czasopismo „Wektor”, w którym publikował wiele swoich prac. W l. 1916/17 M. był organizatorem, a później wieloletnim kierownikiem Seminarium Matematycznego Uniw. Warsz. W r. 1917 M. prowadził wspólnie z Zygmuntem Janiszewskim pierwsze w historii matematyki seminarium z topologii. Habilitował się w UJ na podstawie pracy Teoria zbiorów G-delta opublikowanej w czasopiśmie „Wektor” (T. 6: 1917–18) i wygłosił 20 I 1919 wykład habilitacyjny pt. Zagadnienia i metody teorii funkcji zmiennej rzeczywistej.

T. r. M. został powołany wraz z Z. Janiszewskim na stanowisko profesora nadzwycz. katedry matematyki Wydziału Filozoficznego Uniw. Warsz. Nominację na stanowisko profesora zwycz. M. otrzymał 1 X 1920. W l. 1919/20 był przedstawicielem Wydziału Filozoficznego w Senacie Akademickim Uniw. Warsz. W r. 1920 służył w wojsku. T. r. założył, wraz z Z. Janiszewskim i W. Sierpińskim, czasopismo matematyczne „Fundamenta Mathematicae”. Był jego redaktorem wraz z W. Sierpińskim. Jako jeden z najwybitniejszych matematyków polskich był M. zapraszany na wykłady do innych uniwersytetów: w półr. zim. 1920/1 do Uniwersytetu w Wilnie, w trzecim trymestrze 1928/9 r. do Uniwersytetu we Lwowie. W okresie reorganizacji Wydziału Filozoficznego Uniw. Warsz. M. został wybrany 31 V 1927 do Komisji Likwidacyjnej, mającej przygotować podział tego wydziału na humanistyczny i matematyczno-przyrodniczy. Prace Komisji zostały uwieńczone powstaniem Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego w Uniw. Warsz. Od chwili utworzenia Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, nazwanego tak w r. 1927/8, M. został jego dziekanem i potem funkcję tę pełnił od r. 1930/1 do r. 1937/8. Dn. 10 X 1938 M. został prorektorem Uniw. Warsz. (wówczas Uniw. im. Józefa Piłsudskiego) na l. 1938/9 i 1939/40. W czasie drugiej wojny światowej M. wykładał matematykę na zorganizowanym w r. 1942 tajnym Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym. M. był członkiem Polskiego Tow. Matematycznego od r. 1919 (wówczas jeszcze Tow. Matematycznego w Krakowie), jednym z organizatorów spotkań matematyków warszawskich, które przerodziły się po r. 1920 w posiedzenia Oddziału Warszawskiego Polskiego Tow. Matematycznego. Funkcje prezesa tego Towarzystwa pełnił w l. 1932–5 i 1937–8, a w l. 1930–1 jego wiceprezesa. M. był sekretarzem generalnym Tow. Naukowego Warszawskiego (od 1935), a także członkiem czynnym PAU i członkiem honorowym Królewskiej Akademii Rumuńskiej. Opiekował się Kołem Matematyczno-Fizycznym Uczniów Uniw. Warsz. od jego powstania do swojej śmierci.

M. opublikował 141 prac naukowych. W r. 1969 zostały wydane dzieła zebrane M-a pt. Travaux de topologie et ses applications, poprzedzone wstępem K. Kuratowskiego „S. Mazurkiewicz et son oeuvre scientifiques” (wstęp ów ukazał się w „Fundamenta Mathematicae” T. 34: 1947). Topologia była dziedziną najważniejszą, ale nie jedyną w twórczości naukowej M-a; wśród jego publikacji są także prace z analizy (teoria szeregów) i jej zastosowań (np. do hydrodynamiki), z teorii funkcji analitycznych i teorii prawdopodobieństwa. M. był także współautorem tomików sonetów (Descensus Averni. Sonety patetyczne, W. 1927, wspólnie z Mieczysławem Duninem). Zmarł 19 VI 1945 w szpitalu w Grodzisku pod Warszawą, pochowany został na Powązkach w Warszawie. Był odznaczony Krzyżem Oficerskim Legii Honorowej (1937). M. był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną Kazimierą Badiorówną (później wyszła za mąż za płka Jana Kowalewskiego) miał syna, który zginął w powstaniu warszawskim. Drugą jego żoną była Maria z Brzozowskich.

Nieciowa E. H., Członkowie Akademii Umiejętności oraz Polskiej Akademii Umiejętności 1872–1952, Wr.–W.–Kr.–Gd. 1973; – Kuratowski K., Pół wieku matematyki polskiej, W. 1973 s. 160–3; Leja F., Powstanie Polskiego Towarzystwa Matematycznego, „Wiad. Mat.” (W.) T. 12: 1969 z. 1; – Kuratowski K., Moje wspomnienia związane z powstaniem polskiej szkoły matematycznej, „Wiad. Mat.” (W.) T. 12: 1969 z. 1; Manteuffel T., Uniwersytet Warszawski w latach 1915/16–1934/5. Kronika, W. 1936; tenże, Uniwersytet Warszawski w latach wojny i okupacji. Kronika. 1939/40–1944/45, W. 1948; Skład Uniwersytetu i Uniwersytet Warszawski, 1926/7–1938/9; – AAN: sygn. MWRiOP 4342 (zawiera m. in. własnoręczny życiorys M-a do r. 1918, spis opublikowanych prac, dokumenty nominacyjne itp.); Arch. UJ: W. F. II 122 (zawiera m. in. odpis dyplomu doktorskiego), II 344 (Księga wpisów).

Zofia Pawlikowska-Brożek